FAQ List

FAQ - दस्त नोंदणी विभाग

एकापेक्षा जास्त दुय्यम निबंधक कार्यालये असल्यास (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : मोठया शहरात/जेथे एकापेक्षा जास्त दुय्यम निबंधक कार्यालये आहेत तेथे कोणत्या दुय्यम निबंधक कार्यालयात दस्त नोंदविता येतो ?
उत्तर : जेथे दुय्यम निबंधक कार्यालयांचे कार्यक्षेत्र सामाईक आहे तेथे त्या कार्यक्षेत्रातील कोणत्याही दुय्यम निबंधक कार्यालयात दस्त नोंदणी करता येतो.

मृत्यूपत्र नोंदणी (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : मृत्यूपत्र कोणत्या दुय्यम निबंधक कार्यालयात नोंदविता येते ?
उत्तर : मृत्यूपत्रकर्ता ज्या दुय्यम निबंधक कार्यालयाचे कार्यक्षेत्रात राहत असेल त्या दुय्यम निबंधक कार्यालयात नोंदविता येते.

नोंदणीस अनिवार्य असलेल्या दस्त एवजांची यादि (2)

प्रिंट करा

प्रश्न : कोणते दस्तऐवज नोंदविणे अनिवार्य आहेत ?
उत्तर : (१) रु.100/ व त्यापेक्षा जास्त मुल्याच्या स्थावर मिळकतीमध्ये हक्क व हितसंबंध निर्माण करणारा, हस्तांतर करणारा कोणताही दस्त.
(२) स्थावर मिळकतीचे बक्षिसपत्र.
(३) एक वर्षापेक्षा जास्त कालावधीचा भाडेपट्टा.
(४) विक्री करार.
(५) लिव्ह अ‍ॅन्ड लायसन (रेंट कंट्रोल अ‍ॅक्टमधील तरतूदीमुळे)

प्रश्न : वाटणीपत्र नोंदणी करणे अनिवार्य/ सक्तीचे आहे का ?
उत्तर : हिंदू एकत्र कुटुंबाच्या मिळकतीचे वाटणीपत्र नोंदणी करणे सक्तीचे नाही.

दस्त नोंदणीसाठी दुय्यम निबंधक कार्यालयात जाण्यापूर्वी (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : दस्त नोंदणीसाठी दुय्यम निबंधक कार्यालयात जाण्यापूर्वी साधारण कोणती कामे पूर्ण करावी लागतात ?
उत्तर : (१) आपला दस्तऐवज तयार करावा.
(२) मुद्रांक अधिनियमातील तरतूदीनुसार आवश्यक तेवढे मुद्रांक शुल्क दस्तास लावावे. (मुद्रांक शुल्क किती व कसे लावावे यासाठी मुद्रांक विषयाखालील माहिती पहा.)
(३) दस्ताशी संबंधीत सर्व पक्षांनी दस्त निष्पादीत करावा (दस्तावर सहया कराव्यात)
(४) (संबंधीत कायदयानुसार आवश्यक असेल तर) निष्पादनाचेवेळी (समयी) उपस्थित असणाया दोन साक्षीदारांच्या सहया दस्तावर घ्याव्यात.
(५) दस्त प्रकारानुसार आवश्यक कागदपत्रे दस्तासोबत जोडावीत.
(६) दुय्यम निबंधक कार्यालयात दस्त नोंदणीची वेळ बुक करावी. मोठया शहरातील कार्यालयासाठी ऑनलाईन टोकन बुकींग e- stepin ही सुविधा www.igrmaharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.
(७) दस्त नोंदणीसाठी आवश्यक असणाया इनपुट फॉर्ममध्ये दस्ताची सर्व माहिती योग्य रितीने भरावी व त्यावर पक्षकारांनी सहया कराव्यात.

दस्त नोंदणीसाठी गेल्यानंतरची कार्यपध्दती (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : दुय्यम निबंधक कार्यालयात, दस्त नोंदणीसाठी गेल्यानंतरची कार्यपध्दती काय असते ?
उत्तर : साधारणपणे पुढील टप्पे असतात.
(१) आपला दस्त व इनपुट फॉर्म लिपीकाकडे दयावा.
(२) त्यांचेकडून दस्ताची व इनपुट फॉर्मची प्राथमिक तपासणी केली जाते.
(३) त्यानंतर आपणास टोकन क्रमांक दिला जातो.
(४) दरम्यानच्या काळात दुय्यम निबंधक दस्ताची छानणी करतात व नियमांची पुर्तता होत असेल तर पुढील कार्यवाही करतात
(५) आपला टोकन क्रमांक पुकारला जातो व संगणकावर डाटाएंट्री केली जाते व “नोंदणी पूर्व गोषवारा” नावाचा रिपोर्ट प्रिंट करुन आपणास पडताळणीसाठी दिला जातो.
(६) सदर रिपोर्टची बारकाईने पडताळणी करा व टंकलेखनात काही चुका असतील तर लिपीक/दुय्यम निबंधक यांच्या निदर्शनास आणून दया.
(७) ही कार्यवाही पूर्ण झाल्यावर दुय्यम निबंधक दस्त नोंदणीसाठी स्विकारतात व विहीत नोंदणी फी स्विकारुन त्याची पावती देतात.
(८) त्यानंतर दस्त निष्पादक पक्षकारांचा कबुलीजबाब घेतला जातो. त्यामध्ये पक्षकारांचे छायाचित्रण व आंगठयाचे ठसे संगणक-ारे घेतले जातात. तसेच समरी रिपोर्टवर सहया घेतल्या जातात.
(९) सदर पक्षकारांची ओळख पटविण्यासाठी आवश्यक ती चौकशी दुय्यम निबंधक करतात. त्यामध्ये पक्षकारांची ओळखपत्रे तपासणे, त्या पक्षकारांना ओळखणाया व्यक्तींची ओळखपत्रे तपासून त्यांच्याही सहया गोषवायावर घेणे इत्यादी कार्यवाही केली जाते.
(१०) सर्व कार्यवाही पूर्ण झाल्यावर, दुय्यम निबंधक दस्त नोंदणी पूर्ण करतात. (त्या आशयाचे प्रमाणपत्र दस्तावर देतात.)
(११) त्यानंतर दस्ताचे स्कॅनिंग करुन, मुळ दस्त पक्षकारास परत दिला जातो.

दस्त नोंदणी करण्यास नाकरण्याचे कारणे (2)

प्रिंट करा

प्रश्न : दुय्यम निबंधक दस्त नोंदणी करण्याचे कोणत्या कारणामुळे नाकारु शकतात ?
उत्तर : साधारणपणे पुढील कारणांमुळे नाकारु शकतात
(१) दस्त योग्य मुद्रांकित नसणे.
(२) दस्त मुदतीत सादर केलेला नसणे.
(३) योग्य कार्यालयात सादर केलेला नसणे.
(४) सादर करण्यास सक्षम व्यक्तीने सादर केलेला नसणे.
(५) दस्तातील मिळकत वर्णन मिळकत ओळखता येणेइतपत पुरेसे स्पष्ट नसणे.
(६) मुंबईमधील दुय्यम निबंधक कार्यालयात मराठी, इंग्रजी, हिंदी किंवा गुजराती व इतर ठिकाणच्या दुय्यम निबंधक कार्यालयात मराठी, इंग्रजी किंवा हिंदी या व्यतिरिक्त इतर भाषेत सदर दस्त असणे व त्यासोबत यापैकी कोणत्याही एका भाषेतील भाषांतरीत प्रत नसणे.
(७) दस्तामध्ये खाडाखोड, मोकळया जागा किंवा अंतरलेखन अशा ठिकाणी दस्त निष्पादकांच्या स्वाक्षया/अदयाक्षरे नसणे.
(८) दस्त निष्पादनाची तारीख दोन वेगवेगळया कॅलेंडरप्रमाणे लिहिलेली असणे. व त्यांचा परस्परांशी मेळ न बसणे
(९) तो दस्त ज्या व्यवहाराचे पुर्ततेसाठी लिहिला आहे तो व्यवहार राज्यात कोणत्याही प्रचलीत कायदयान्वये प्रतिबंधीत असणे, व त्यासोबत त्या कायदयातील सक्षम प्राधिकायाची परवानगी/ नाहरकत प्रमाणपत्र जोडलेले नसणे.
(१०) विहीत नोंदणी फी भरण्यास पक्षकाराने नकार देणे.

प्रश्न : दुय्यम निबंधक यांनी दस्त नोंदणीस स्विकारण्याचे नाकारले तर पक्षकारांनी कोणाकडे दाद मागावी ?
उत्तर : जर दुय्यम निबंधक यांनी सांगितलेले कारण आपणास संयुक्तीक वाटत नसेल तर दुय्यम निबंधक यांचेकडे लेखी आदेशाची मागणी करावी. पक्षकाराने मागणी केल्यास, दस्त नोंदणीस नाकारण्याचे कारणासह लेखी आदेश देणे हे दुय्यम निबंधक यांचे कर्तव्य आहे. सदर आदेश मिळाल्यापासून 30दिवसांचे आत जिल्हयाचे जिल्हा निबंधक यांचेकडे नोंदणी अधिनियम 1908 चे कलम 72अन्वये अपील करता येते. अपीलामध्ये जिल्हा निबंधक यांनी दस्त नोंदणी करण्याचे आदेश दिल्यास त्या आदेशापासून 30 दिवसात दस्त दुय्यम निबंधक यांचेकडे नोंदणीस सादर केल्यास दस्त नोंदणी करणे दुय्यम निबंधक यांचे कर्तव्य असते.

सूची म्हणजे काय (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : सूची म्हणजे काय?
उत्तर : दुय्यम निबंधक कार्यालयात नोंदणी झालेल्या दस्ताचा गोषवारा म्हणजे सूची

सूची क्र.II (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : सूची क्र.II कोणाला मिळते ? त्याची फी काय ?
उत्तर : दस्त नोंदणी झाल्यानंतर, तो दस्त नोंदणीस सादर केलेल्या व्यक्तीला एक सूची क्र.II विनामुल्य मिळते. त्यानंतर, अर्ज करणाया कोणत्याही व्यक्तीस रु.25/इतकी फी भरुन सूची क्र.2 मिळविता येते.

शोध कोणाला मिळतो (2)

प्रिंट करा

प्रश्न : शोध कोणाला मिळतो ? त्याची फी काय ?
उत्तर : पुस्तक एक मध्ये नोंदलेल्या दस्तांच्या सूचींचा (इंडेक्स टु) शोध अर्ज करणाया व विहीत फी भरणाया कोणत्याही व्यक्तीस मिळू शकतो. जर एका विशिष्ट दस्ताचा शोध घ्यावयाचा असेल तर रु.25/ इतकी फी आहे. मिळकतनिहाय शोध घ्यायचा असेल तर एका मिळकतीचे, एका वर्षाचे दस्त/ सूची क्र.IIशोधण्यासाठी रु.२५/ म्हणजेच प्रति मिळकत प्रति वर्ष रु.25/ इतकी फी आहे.

प्रश्न : हा शोध ऑनलाईन घेता येतो का ?
उत्तर : होय, सध्या ही सुविधा चाचणी पध्दतीवर www.igrmaharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.

नोंदणी कायद्यान्वये शिक्षेस पात्र कृत्ये (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : नोंदणी कायद्यान्वये कोणती कृत्ये शिक्षा पात्र आहेत. ? बनावट कागदपत्रे / व्यक्तींचा वापर इ बाबत शिक्षा होवू शकते का.?
उत्तर : याबाबत नोंदणी अधिनियम, 1908 चे कलम 82 मध्ये तरतुद आहे. साधारणपणे –कोणीही
१) दस्त नोंदणी संदर्भातील कार्यवाहीमध्ये / चौकशीमध्ये जाणीवपुर्वक खोटे विधान केल्यास,
२) जाणीवपुर्वक खोटी भाषांतरीत प्रत नकाशे दिल्यास,
३) दुसयांची भासवणूक केल्यास/ तोतयेगिरी केल्यास त्यास अपराधसिध्दीनंतर 7 वर्षापर्यंत कारावासाची शिक्षा होवू शकते.

नोंदणी फी चे दर (2)

प्रिंट करा

प्रश्न : नोंदणी फी चे दर काय आहेत.?
उत्तर : सविस्तर फी तक्ता सोबत सादर केला आहे. काही प्रमुख दस्तांसाठीचे नोंदणी फी चे दर पुढीलप्रमाणे आहेत.

अ.क्र.	दस्त प्रकार	नोंदणी फी चे दर
1	खरेदीखत, विक्रीकरार, विकसन करार, बक्षीसपत्र	मिळकतीचे बाजारमुल्य व मोबदला यापैकी जास्त असेल त्यावर प्रति हजार किंवा त्याचे भागास  रू. 10/ या दराने किमान रू. 100/ व जास्तीत जास्त रू. 30,000/
2	गहाणखत	कर्जाचे रकमेवर प्रति हजार किंवा त्याचे भागास रू. 10/ या दराने किंमान रू. 100/ व जास्तीत जास्त रू. 30,000/
3	लिव्ह अ‍ॅन्ड लायसन	महानगरपालिका क्षेत्रात रू. 1,000/ व उर्वरीत क्षेत्रात रू. 500/-

 

विक्रीकरार नोंदविला असेल व त्यास विहीत दराने नोंदणी फी भरलेली असेल, तर त्या कराराचे अनुषंगाने नोंदणी होणाया खरेदीखतास केवळ रू. 100/ इतकी नोंदणी फी आकारली जाते.

प्रश्न : नोंदणी फी कशी भरता येते.?
उत्तर : रू. 300/ पेक्षा कमी रक्कम असेल तर, ती रोखीने भरता येते, त्यापेक्षा जास्त रक्कम असेल तर कोणत्याही राष्ट्रीयकृत किंवा शेडयूल बँकेच्या डी. डी. किंवा पे ऑर्डर नोंदणी फी भरता येते, हा डी. डी. किंवा पे ऑर्डर संबंधीत दुय्यम निबंधक यांचे नावाने काढावा. याशिवाय शासनाच्या GRAS प्रणाली ऑनलाईन देखील नोंदणी फी भरता येते. (Website)

जुन्या दस्ताची नक्कल (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : जुन्या दस्ताची नक्कल पक्षकारांना शासकीय छायाचित्रण नोंदणी कार्यालय, पुणे येथून मिळू शकते का?
उत्तर : नाही, अशा दस्तांची नक्कल संबंधीत दुय्यम निबंधक कार्यालयाने मागणी केल्यास, त्या कार्यालयाकडे पाठविली जाते. कोणत्याही परिस्थितीत शासकीय छायाचित्रण नोंदणी कार्यालयाकडून अशी नक्कल परस्पर पक्षकारांना दिली जात नाही.

नोंदणी झालेल्या दस्ताची नोंदणी रद्द करणे (1)

प्रिंट करा

प्रश्न : नोंदणी झालेल्या दस्ताची नोंदणी रद्द करण्याचे अधिकार कोणास आहेत.?
उत्तर : दस्ताची न नोंदणी रद्द करण्याची तरतुद व अधिकार नोंदणी अधिनियम,1908 मध्ये नाहीत. तक्रारदार पक्षकाराने स्ेाक्षम दिवाणी न्यायालयात दावा दाखल करून, दस्त अवैध ठरविण्याचे आदेश प्राप्त करून घ्यावे लागतात.